Yaklasik 14 yildir Amerika'da yasiyor olmamiza ragmen, cok uzak olmayan komsumuz Kanada'ya gitmek esimin kizkardesinin Kanada'ya tasinmasi vesilesi ile oldu. Yasadigimiz eyalet Maryland'den Kanada'nin Ontario eyaletine gitmek araba ile 8 saat suruyor sadece. Cocuklar icin fazla yollarda oyalanmazsaniz, ki uc cocukla biz mutlaka ihtiyac molasi veriyoruz :), 6 saatte Niagara selalesine ulasip, selaleyi ABD tarafindan gordukten sonra araba ile siniri gecip selalenin Kanada tarafindan gorunen kismini ziyaret etmeniz mumkun. Biz Ontario'nun Toronto sehrinin batisina gittigimiz icin selaleden sonra yaklasik 2 saat daha yol aldik.
Niagara'nin Kanada tarafindaki bolgesinde cok cesitli turistik aktiviteler mumkun, ozellikle de yaz aylarinda. Bu bolgede beni en cok sasirtan gordugumuz uzum baglari oldu. Kanada'yi soguk bildigimiz icin Ege, Akdeniz iklimleriyle ozdeslestirdigim ozellikle sarap uretme amacli bu uzum baglarina anlam veremedim ilk once. Zannediyorum, bu konuda bir Google arastirmasi yapmadim, Ontario golunun etkisiyle olusan mikro-klimanin etkisi var. Enlem olarak da, her ne kadar cok daha soguk bir iklime sahip olsa da, Fransa'nin uzum baglari olan guney kesimi ile ayni enleme denk geliyor bu bolge. Kanada saraplari buradan geliyormus. Sarap evleri ve baglari buyuk bir turizm sektoru olmus. Yani bu bolgede Niagara, Toronta sehri, Ontario ve Eerie golleri yanisira uzum baglari ve bahceleri de gezilip, gorulebilir yerlerden. Yaz aylari icin de gol kiyisinda yazliklar, plajlar deniz severleri tatmin edebilecek duzeyde.
ABD'den Kanada tarafina gectikten sonra buyuk farkliliklar carpmiyor goze, genel iklim, cevre, magaza-dukkan isimleri vs. hep ayni. Ille de farklilik gormek istiyorum derseniz ilk fark ABD'de mil olan uzaklik biriminin hemen kilometreye cevrilmesi, hatta bazi levhalarda yazilar var 1km esittir 0.62 mil diye, hiz tabelalarini km diye okumak lazim aliskanlikla mil zannederseniz vay halinize, cunku 90 km hiz siniri olan otaban sadece 55 mile karsilik geliyor. Bir diger farklilik da etrafta gorebileceginiz Kanada bayraklari.
Hiz sinirini cok zorlayip Kanada otoban polisi tarafindan durdurulursaniz, goreceginiz bir baska farklilik Kanada polisinin Amerikan polisine gore daha sevimli ve insancil duruslu olmasi olabilir.
Ancak farkliliklar yasayanlar acisindan daha bariz. Anlatayim...
Benim gibi uluslararasi isletme ile az biraz yakinligi olanlar bilirler. Hollandali bir arastirmaci/sosyolog vardir Geert Hofstede isimli. Bu arastirmacinin belirledigi ulusal ve orgutsel (kurumsal) kultur boyutlari vardir her ulkeye yonelik (Burada basit duzeyde Turkce aciklamasi var, burada da benim cok kullandigim sitesi) . Ulkeleri kulturel bazda nasil karsilastirabiliriz sorusuna yanit olarak cikmis bir arastirmadir bu.
Bu boyutlara gore ABD ve Canada acisindan hizli bir karsilastirma yaptigimizda pekcok yonden benzer olan bu iki ulke masculinity (yani erkeksilik-kadinsilik) boyutu acisindan farklilik gosteriyor. Bu boyutta daha dusuk degerlere sahip ulkelerin insanlari icin genel anlamda mutluluk degerlerinde genelde huzur, basari ve paradan daha onemli. Bunu Kanada da hissetmek mumkun. Ozluk haklari Kanada'da ABD'ye gore cok daha fazla. Ornegin ucretli dogum izni Kanada'da 29-30 haftayi bulurken, ABD'de bu normal dogumda 6, C-section denilen ameliyatli dogumda 8 hafta ile sinirli. O da sayet iyi bir insan kaynaklari haklari veren bir kurumda calisiyorsaniz. Kanada'da da gocmenler icin sosyal yardimlar, devlet destekli programlar ABD'den daha fazla. Gocmenlik su anki basbakan Justin Trudeau'nun babasi Pierre Trudeau basbakan iken daha acik, daha cok kulturlu, daha kabul edilebilir hale getirilmis. Bunun izlerini de ozellikle yeni nesil Kanadalilarin tavirlarinda gormek mumkun. Yani ozellikle her ne egitim seviyesinde olursa olsun gocmenler icin Kanada'da yasam ABD'de gocmen olmaktan cok daha kolay.
Kanada ve ABD arasindaki benim ilk etapta dikkatimi cekmeyen ama ozellikle Selim'in dikkatini ceken farklilik ise Kanada da Ingilizce'nin yanisira Fransizca'nin da resmi dil olmasi. Her urunde, tabelada, dokumanlarda Ingilizce'nin yanisira Fransizca da yazili. Okullarda da Fransizca Montreal bolgesinin disinda yasasaniz bile ikinci dil olarak ogretilmekte.
Ontario bolgesi dogal guzellik (daglar, ormanlar vs) acisindan Kanada'nin diger bolgeleri kadar zengin degil, ancak daha sehirvari aktiviteler icin gezi listenize alabileceginiz guzel bir bolge, tavsiye olunur ;) .